در صورتی که قصد دارید یک صندوق قرض الحسنه رسمی راه‌اندازی کنید یا صندوق موجود خود را توسعه دهید، شناخت دقیق مسیرهای قانونی (تأسیس، فعالیت و تطبیقی) و مدارک مورد نیاز در سامانه درگاه ملی مجوزها شرط لازم برای موفقیت است. در این راهنما همه‌چیز از انواع صندوق‌ها تا مراحل گام‌به‌گام ثبت و نمونه کامل اساسنامه آورده شده تا به عنوان مرجع قابل‌اعتماد در اختیار مدیران، موسسان و مشاوران قرار گیرد. در این مقاله، با استناد به راهنمای رسمی منتشرشده در درگاه ملی مجوزها (mojavez.ir)، تمام مراحل و شرایط لازم برای تأسیس صندوق قرض‌الحسنه چندشعبه‌ای را به زبان ساده و کاربردی بررسی کرده است.
صندوق قرض الحسنه چندشعبه ای
صندوق قرض‌الحسنه چندشعبه‌ای نوعی مؤسسه مالی غیربانکی است که با هدف ارائه تسهیلات قرض‌الحسنه به اعضا فعالیت می‌کند و دارای چند شعبه در مناطق مختلف است. این ساختار چندشعبه‌ای به صندوق امکان می‌دهد تا خدمات خود را در گستره وسیع‌تری ارائه دهد، دسترسی اعضا را آسان‌تر کند و منابع مالی را به شکل منسجم‌تری مدیریت نماید. در چنین صندوقی، معمولاً تمام شعب تحت مدیریت مرکزی واحدی فعالیت می‌کنند که سیاست‌های مالی، حسابداری و اجرایی را هماهنگ می‌سازد. این مدل، علاوه بر افزایش شفافیت و نظارت بهتر بر عملکرد شعب، موجب توزیع عادلانه‌تر منابع و ارتقای اعتماد عمومی به صندوق می‌شود.
شرایط تأسیس صندوق قرض الحسنه چندشعبه ای
مطابق ضوابط رسمی منتشرشده توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، شرایط اصلی برای تأسیس صندوق قرض‌الحسنه چندشعبه‌ای عبارت‌اند از:
- حداقل سرمایه اولیه: دارا بودن سرمایه نقدی کافی برای شروع فعالیت و تأمین هزینه‌های راه‌اندازی در تمامی شعب.
- تعداد اعضا: ارائه فهرست اعضای مؤسس با امضای رسمی و مدارک هویتی معتبر.
- هیئت مؤسس: وجود حداقل ۷ نفر عضو واجد شرایط، دارای تابعیت ایرانی و عدم سوء‌پیشینه کیفری.
- محل فعالیت: داشتن دفتر مرکزی ثابت و معرفی مکان مشخص برای هر شعبه.
- صلاحیت حرفه‌ای مدیران: مدیرعامل و اعضای هیئت‌مدیره باید دارای تجربه کافی در امور مالی و بانکی باشند.
- پوشش جغرافیایی مشخص: هر شعبه باید در محدوده مصوب توسط نهادهای نظارتی (بانک مرکزی یا وزارت تعاون) فعالیت کند.
- نداشتن سابقه تخلف مالی یا اداری.
اخذ مجوز صندوق قرض الحسنه چندشعبه ای
- نهاد اجرا/مجموعه پذیرنده درخواست: درگاه ملی مجوزها — ثبت الکترونیکی کلیه درخواست‌ها.
- مراجع ناظر و تصمیم‌گیرنده: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (اداره کل تعاون استان‌ها) و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (در خصوص نظارت بانکی و الزام‌های پولی). در بسیاری از مراحل، ادارات ثبت شرکت‌ها، سازمان امور مالیاتی و نهادهای محلی نیز ورود می‌کنند.
مراحل دریافت مجوز تأسیس صندوق قرض الحسنه چندشعبه ای
فرآیند صدور مجوز به‌صورت الکترونیکی از طریق درگاه ملی مجوزها انجام می‌شود. مراحل به ترتیب زیر است:
| ۱ | ثبت درخواست تأسیس در سایت mojavez.ir | وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی |
|---|---|---|
| ۲ | بررسی مدارک اولیه و صلاحیت اعضا | اداره کل تعاون استان |
| ۳ | ارسال پرونده برای تأیید اقتصادی | بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران |
| ۴ | صدور موافقت اصولی | وزارت تعاون |
| ۵ | ثبت رسمی اساسنامه و افتتاح حساب مرکزی | اداره ثبت شرکت‌ها |
| ۶ | اخذ شناسه ملی و کد مالیاتی | سازمان امور مالیاتی |
| ۷ | صدور مجوز نهایی فعالیت صندوق چندشعبه‌ای | درگاه ملی مجوزها |
برای اخذ هر نوع مجوز در خصوص صندوق قرض‌الحسنه، همان‌طور که در مقاله «تاسیس صندوق قرض الحسنه» توضیح داده‌ایم، باید به سایت درگاه ملی مجوزها(mojavez.ir) مراجعه کنید. هنگام انتخاب «درخواست مجوز» برای صندوق قرض‌الحسنه چندشعبه‌ای در این سامانه، سه گزینه اصلی به شما نمایش داده می‌شود:
- تأسیس صندوق‌های قرض‌الحسنه چندشعبه‌ای
- فعالیت صندوق‌های قرض‌الحسنه چندشعبه‌ای
- فعالیت صندوق قرض‌الحسنه چندشعبه‌ای تطبیقی
در ادامه هر مرحله را دقیق و گام‌به‌گام توضیح می‌دهیم.
تأسیس صندوق قرض الحسنه چندشعبه ای
- گزینه اول: «تأسیس صندوق قرض‌الحسنه چندشعبه‌ای» (برای متقاضیان جدید)
- هدف: ایجاد و ثبت قانونی یک صندوق جدید با طرح چندشعبه‌ای از ابتدا.
- چه کسانی باید این مسیر را انتخاب کنند؟ افراد، شرکت‌ها یا گروه‌هایی که می‌خواهند از ابتدا صندوقی بسازند و از همان آغاز ساختار چندشعبه‌ای پیش‌بینی کنند.
مراحل گام‌به‌گام
- آماده‌سازی طرح توجیهی و اساسنامه پیشنهادی: شامل هدف صندوق، جامعه هدف، پیش‌بینی تعداد شعب و زمان‌بندی، منابع مالی اولیه، و چارچوب مدیریتی. اساسنامه باید با توجه به الزام‌های نظام بانکی و نمونه‌های مصوب تهیه شود.
- ثبت درخواست در درگاه ملی مجوزها: انتخاب گزینه «تأسیس صندوق‌های قرض‌الحسنه چندشعبه‌ای» و بارگذاری مدارک اولیه.
- بررسی اولیه توسط اداره تعاون استان: بررسی مدارک هویتی مؤسسان، تطبیق مشخصات با الزامات (مثلاً حداقل تعداد مؤسسین)، و بازخورد در خصوص نقص یا تکمیل مدارک.
- ارسال پرونده به بانک مرکزی (در صورت نیاز): برای بررسی تطابق با ضوابط پولی و بانکی و کسب موافقت اصولی در خصوص چارچوب مالی.
- صدور موافقت اصولی: در صورت تایید، موافقت اصولی صادر می‌شود که به متقاضی اجازه می‌دهد اقدامات ثبتی و تشکیل نهاد حقوقی را انجام دهد.
- ثبت رسمی و افتتاح حساب مرکزی: ثبت در اداره ثبت شرکت‌ها/نهادهای مربوطه و افتتاح حساب بانکی به نام صندوق (مرکزی).
- تکمیل مدارک و درخواست مجوز فعالیت: پس از ثبت، مدارک نهایی برای صدور مجوز فعالیت ارائه می‌شود (مسیر به سمت مرحله فعالیت ادامه پیدا می‌کند).
مدارک معمول برای این گزینه
- ثبت اطلاعات در سامانه و اخذ کد رهگیری توسط متقاضی
- احراز هویت اشخاص حقیقی از سازمان ثبت احوال کشور
- تاییدیه صلاحیت اعتباری( نداشتن چک برگشتی رفع سوءاثر نشده و بدهی غیرجاری در شبکه بانکی کشور) کلیه اعضای اصلی و علی‌البدل هیات‌مدیره و مدیرعامل پیشنهادی صندوق
- تاییدیه اولیه و یا نهایی مکان فعالیت پیشنهادی اصلی و شعب صندوق از پلیس پیشگیری
- تاییدیه صلاحیت مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره از وزارت اطلاعات
- تاییدیه آدرس پستی مکان فعالیت پیشنهادی اصلی و شعب صندوق از شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران
- گواهی مسدودی سرمایه از طریق یکی از بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی مجاز
- تعهدنامه رسمی مبنی بر عدم محکومیت کیفری موثر و انجام عملیات طبق دستورالعمل مصوب شورای پول و اعتبار و اساسنامه ابلاغی بانک مرکزی (پیوست)
- گواهی عدم سوء پیشینه
- تصویر مدرک تحصیلی (صرفاً مدیرعامل).
- مستندات سوابق شغلی در حوزه بانکی برای اکثریت اعضاء هیئت مدیره و مدیرعامل
- صورتجلسات مصوب مجامع عمومی موسس و هیئت مدیره
- اساسنامه، آخرین وضعیت ترازنامه، حساب عملکرد سود و زیان، آگهی تاسیس، آگهی ثبت و آگهی آخرین تغییرات انجام شده اعضای حقوقی هیات موسس
- اساسنامه صندوق های قرض الحسنه چند شعبه ای ابلاغی بانک مرکزی ج.ا.ایران که می‌بایست تمامی اوراق آن توسط اعضای هیئت موسس امضا شود.
- تاییدیه حوزه نظارت بانک مرکزی درخصوص عملکرد صندوق قرض‌الحسنه
- سایر مدارک به تشخیص بانک مرکزی
نکات اجرایی و توصیه‌ها
- اساسنامه را طوری تدوین کنید که قابلیت توسعه شعب و الحاق شعب جدید به‌صورت روشن تعریف شده باشد.
- پیش‌بینی سامانه نرم‌افزاری و فرآیندهای گزارش‌دهی در طرح توجیهی، امتیاز محسوب می‌شود. استفاده از نرم‌افزار یکپارچه (مثلاً نرم افزار حسابداری قرض الحسنه پاسارگاد) در این مرحله به‌عنوان راهکار عملیاتی پیشنهاد می‌شود.
- هماهنگی زودهنگام با بانک مرکزی و اداره تعاون استان، روند بررسی را تسهیل می‌کند.
زمان لازم برای صدور مجوز از زمان تایید مدارک در این حالت ۱۸۰ روز کاری است و مدت اعتبار مجوز ۶ ماه است. تمدید این مجوز ۳۰ روز کاری زمان میبرد و مدت اعتبار نیز همان ۶ ماه خواهد بود.
فعالیت صندوق های قرض الحسنه چندشعبه ای
- گزینه دوم: «فعالیت صندوق قرض الحسنه چند شعبه ای» (شروع عملیات برای صندوق ثبت‌شده)
- هدف: دریافت مجوز اجرایی/عملیاتی برای شروع ارائه خدمات (پرداخت تسهیلات، دریافت منابع) پس از ثبت قانونی صندوق.
- چه کسانی باید این مسیر را انتخاب کنند؟ صندوق‌هایی که قبلاً ثبت شده‌اند (ثبت شرکت، ثبت صندوق یا ثبت مؤسسه) و اکنون آماده‌اند که فعالیت مالی و خدمات‌دهی را آغاز کنند.
- مجوز پیش نیاز: تأسیس صندوق های قرض الحسنه چندشعبه ای
مراحل گام‌به‌گام
- آماده‌سازی مدارک نهایی: اساسنامه مصوب، صورتجلسات مجمع عمومی و هیئت‌مدیره، معرفی مدیرعامل و اعضای هیئت‌مدیره، مدارک افتتاح حساب و مشخصات شعب (در صورت اعلام).
- ثبت درخواست در درگاه ملی مجوزها: انتخاب گزینه «فعالیت صندوق‌های قرض‌الحسنه چندشعبه‌ای» و بارگذاری مدارک.
- بررسی صلاحیت مدیران و اعضا: بررسی سابقه مالی، کیفری و توان مدیریتی اعضای معرفی‌شده.
- بازرسی و ارزیابی آمادگی عملیاتی: بررسی وجود حساب‌های بانکی، منابع اولیه، سامانه‌های مالی و نرم‌افزار مدیریت قرض‌الحسنه، نیروی انسانی و فرآیندهای داخلی.
- صدور مجوز فعالیت: پس از تأیید، مجوز فعالیت صادر می‌شود و صندوق می‌تواند رسماً به ارائه وام و جذب اعضا بپردازد.
مدارک معمول برای این گزینه
- آگهی روزنامه رسمی ثبت (تأسیس) صندوق
- اساسنامه ثبتی ممهور به مهر بانک مرکزی و مرجع ثبتی مربوطه
- تاییدیه نهایی مکان فعالیت پیشنهادی اصلی و شعب صندوق از پلیس پیشگیری در صورت عدم ارائه آن در مرحله دریافت مجوز تاسیس
- مستندات نرم‌افزاری و سامانه‌های کنترلی (شرح امکانات نرم‌افزار مدیریت شعب به‌خصوص برای صندوق‌های چندشعبه‌ای)
- برنامه عملیاتی و گزارش‌های مالی اولیه (در صورت وجود)
نکات اجرایی و توصیه‌ها
- توجه ویژه به شفافیت مالی و سیستم‌های کنترل داخلی؛ داشتن نرم‌افزار یکپارچه برای ثبت تمامی تراکنش‌های شعبه‌ای ضروری است.
- نمونه‌سازی فرآیندها (فرآیند اعطای وام، احراز هویت اعضا، وصول اقساط) را به‌صورت مستند آماده کنید.
- هماهنگی تقریبی با بازرس یا حسابرس از ابتدای کار، ریسک‌های نظارتی را کاهش می‌دهد.
زمان لازم برای صدور مجوز از زمان تایید مدارک در این حالت ۹۰ روز کاری است و مدت اعتبار مجوز ۱۲ ماه است. تمدید این مجوز ۳۰ روز کاری زمان میبرد و مدت اعتبار نیز همان ۱۲ ماه خواهد بود.
فعالیت صندوق قرض الحسنه چند شعبه ای تطبیقی
- گزینه سوم: «فعالیت صندوق قرض‌الحسنه چندشعبه‌ای تطبیقی»
- هدف: تبدیل یا تطبیق صندوق‌های موجود (تک‌شعبه‌ای، خانوادگی/دوستی یا غیررسمی) به ساختار رسمی چندشعبه‌ای و انطباق با ضوابط نظارتی.
- چه کسانی باید این مسیر را انتخاب کنند؟ صندوق‌هایی که قبلاً به‌صورت محلی یا تک‌شعبه‌ای کار کرده‌اند و اکنون می‌خواهند به‌صورت رسمی چندشعبه‌ای عمل کنند یا وضعیتشان را قانونی‌سازی نمایند.
مراحل گام‌به‌گام
- جمع‌آوری سوابق عملکرد: تهیه گزارش‌های مالی دوره‌ای، لیست اعضا، سوابق اعطای وام و بازپرداخت‌ها، صورتجلسات قبلی و مدارک مربوط به فعالیت‌های قبلی.
- تهیه اساسنامه اصلاح‌شده (تطبیقی): بازنویسی یا اصلاح اساسنامه به‌گونه‌ای که شعبه‌ها، مدیریت مرکزی، نحوه تخصیص منابع بین شعب و گزارش‌دهی متمرکز مشخص شود.
- ثبت درخواست در درگاه ملی مجوزها: انتخاب گزینه «فعالیت صندوق قرض‌الحسنه چندشعبه‌ای تطبیقی» و بارگذاری مدارک عملکرد و اساسنامه جدید.
- بررسی تطبیقی توسط نهادهای مربوطه: مقایسه عملکرد گذشته با استانداردهای مورد انتظار، ارزیابی سلامت مالی، و بررسی ضوابط انطباق.
- اصلاح ساختار عملیاتی و مدیریتی در صورت نیاز: ممکن است اصلاحاتی در نقش‌ها، حساب‌ها، سیستم‌ها یا فرآیندها خواسته شود تا صندوق بتواند با الزامات چندشعبه‌ای منطبق شود.
- صدور مجوز تطبیق/اصلاح‌شده: پس از تائید نهاد ناظر، صندوق می‌تواند تحت عنوان چندشعبه‌ای رسمی فعالیت کند.
مدارک معمول برای این گزینه
- گواهی عدم سوء پیشینه کیفری از قوه قضاییه
- آگهی ثبتی و روزنامه رسمی مربوط به تأسیس صندوق و همچنین ارائه آگهی آخرین تغییرات ثبتی
- تاییدیه صلاحیت اعتباری( نداشتن چک برگشتی رفع سوءاثر نشده یا بدهی غیرجاری یا سوخت شده در شبکه بانکی کشور) برای اعضای هیأت امناء، جانشین و نماینده هیأت امناء (در صورت معرفی نماینده) و کلیه اعضای اصلی و
- علی‌البدل هیات‌مدیره و مدیرعامل پیشنهادی صندوق
- تاییدیه صلاحیت فردی هیأت امنا، جانشین و نماینده هیأت امناء، اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل صندوق از مراجع ذی‌صلاح (وزارت اطلاعات)
- تاییدیه مدرک تحصیلی از وزارت علوم یا کپی برابر اصل آن برای مدارک صادره از سوی سایر مراجع یا مستندات سوابق شغلی حداقل ۵ سال سابقه کار به عنوان عضو هیأت مدیره یا مدیرعامل صندوق صرفاً برای مدیرعامل (در صورت
- نداشتن مدرک کارشناسی یا معادل حوزوی آن) برای صندوق هایی که قبل از تصویب دستورالعمل جدید ناظر بر تاسیس و فعالیت صندوق‌های قرض‌الحسنه فعالیت داشته اند، رعایت این بند صرفاً برای افرادی که پس از تاریخ ابلاغ
- دستورالعمل مذکور به عنوان مدیرعامل معرفی می شوند، الزامی است).
- تاییدیه اولیه و نهایی مکان فعالیت پیشنهادی از پلیس پیشگیری فراجا یا ارائه تعهد محضری مبنی بر تقبل مسئولیت جبران هرگونه ضرر و زیان وارده به اموال سپرده گذاران ناشی از مشکلات امنیتی صندوق از جمله سرقت از سوی
- اعضای هیأت موسس و هیأت امنای صندوق در صورت عدم اخذ تاییدیه فراجا
- اساسنامه صندوق مطابق نمونه ابلاغی بانک مرکزی که می بایست تمامی اوراق آن توسط اعضای هیأت امناء صندوق امضا شود.
- گواهی مسدودی سرمایه از طریق یکی از بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی مجاز
- صورتجلسات مجامع عمومی فوق‌العاده (هیأت امناء)، عادی (هیأت امناء) و صورتجلسه هیئت مدیره
- تاییدیه حوزه نظارت بانک مرکزی درخصوص عملکرد صندوق قرض‌الحسنه در شرف تاسیس فعال
- اساسنامه پیشنهادی صندوق (مطابق با اساسنامه نمونه ابلاغی بانک مرکزی)
- آگهی ثبت تغییرات آخرین صورتجلسات تایید شده توسط بانک مرکزی و ارائه اساسنامه ثبتی ممهور به مهر بانک مرکزی و مرجع ثبتی ذی ربط.
- تاییدیه حوزه نظارتی ذی ربط مبنی بر نصب و راه اندازی سامانه برخط و متمرکز عملیاتی و نظارتی بانک مرکزی
- تأیید اداره نظارت بر موسسات پولی غیر بانکی / نظارت استانی درخصوص عملکرد صندوق قرض الحسنه
- تأییدیه پلیس نظارت بر اماکن عمومی فراجا : در صورت تغییر و جابجایی نشانی و موقعیت مکانی
نکات اجرایی و توصیه‌ها
- مسیر تطبیقی بیشتر حول شواهد عملکرد گذشته می‌چرخد؛ بنابراین داشتن گزارش‌های منظم، شفاف و قابل اتکا شانس پذیرش را افزایش می‌دهد.
- اصلاح نظام‌های کنترلی، بهبود فرآیندهای وصول و پیاده‌سازی سامانه حسابداری متمرکز از پیش‌نیازهای کلیدی موفقیت در این مسیر است.
- در این مسیر، نقش بانک مرکزی و اداره تعاون در ارزیابی سلامت مالی و انطباق بسیار برجسته است.
زمان لازم برای صدور مجوز از زمان تایید مدارک در این حالت ۱۸۰ روز کاری است و مدت اعتبار مجوز ۶۰ ماه است. تمدید این مجوز ۱۸۰ روز کاری زمان میبرد و مدت اعتبار نیز همان ۶۰ ماه خواهد بود.
اساسنامه صندوق های قرض الحسنه چندشعبه ای
در اینجا یک نمونه جامع و قابل ویرایش از اسانامه قرض الحسنه چند شعبه برای دانلود قرار داده شده است. قبل از ارسال آن به مراجع، توصیه می‌شود با مشاور حقوقی/مالی مطابقت آن را بررسی نمایید و تغییرات مورد نیاز خود را اعمال فرمایید:
📥دانلود اساسنامه صندوق قرض الحسنه چند شعبه ای 📥
پرسش‌های متداول
آیا صندوق چندشعبه‌ای می‌تواند به‌صورت خصوصی ثبت شود؟
بله، اما باید به تأیید وزارت تعاون و بانک مرکزی برسد.
مدت زمان صدور مجوز صندوق های قرض الحسنه چندشعبه ای چقدر است؟
معمولاً بین ۳۰ تا ۱۸۰ روز کاری.
آیا می‌توان برای هر شعبه مدیر جداگانه انتخاب کرد؟
بله، ولی باید ساختار گزارش‌دهی متمرکز رعایت شود.
آیا امکان ادغام دو صندوق چندشعبه‌ای وجود دارد؟
بله، با تأیید وزارت تعاون و بانک مرکزی.
آیا صندوق‌های چندشعبه‌ای باید حساب‌های جداگانه برای هر شعبه داشته باشند؟
بسته به سیاست صندوق، ممکن است حساب مرکزی و/یا حساب‌های مجزا برای هر شعبه استفاده شود اما گزارش‌دهی یکپارچه الزام است.