گزارش حسابرسی، که یکی از مهمترین بخش‌های فرآیند حسابرسی است، بیانگر نظر حسابرس در مورد صحت و سقم صورت‌های مالی شرکت است. به عبارت دیگر، ارزیابی از فعالیت‌های تجاری کامل شرکت است. در بسیاری از کشورها، شرکت‌های سهامی عام بر اساس قانون موظفند حسابرسی خود را سالیانه توسط حسابرس مستقل انجام دهند. در ادامه این مقاله به معرفی انواع گزارش حسابرسی خواهیم پرداخت. در نهایت هم به تعدادی سوال متداول در این خصوص پاسخ داده‌ایم.
گزارش حسابرسی چیست؟
گزارشی که توسط حسابرسان صادر می‌شود، به عنوان نتیجه کار حسابرسی برای یک دوره مالی خاص استفاده می‌شود. این گزارش ممکن است شامل نقاط قوت و ضعف پروسه‌های مدیریت مالی، پیشنهاداتی برای بهبود سیستم‌ها و روش‌های مالی و مشاهداتی در مورد صحت گزارش‌های مالی باشد. این گزارش اهمیت زیادی دارد زیرا سرمایه‌گذاران تصمیم سرمایه‌گذاری خود را بر اساس نتایج حسابرسی شرکت قرار می‌دهند. علاوه بر این، شرکت‌هایی که به دنبال بهبود کنترل داخلی هستند، اطلاعات این گزارش را بسیار مفید می‌دانند.
علاوه بر سرمایه‌گذاران و سایر ذینفعان (نهادهای دولتی و بانک‌ها)، هیئت مدیره نیز برای تصمیم‌گیری‌ها از این گزارش استفاده می‌کنند. هیئت مدیره و سهامداران از این گزارش برای ارزیابی شفافیت صورت‌های مالی و کارایی مدیریت بهره می‌برند. در حالی که دستگاه‌های دولتی از چنین گزارشی برای ارزیابی کامل بودن و صحت اظهارنامه مالیاتی استفاده می‌کنند. گزارش‌های حسابرسی معمولاً دوره ۱۲ ماه گذشته شرکت را در برمی گیرد. به نوعی این گزارش معیاری از ارزش مالی شرکت برای یک دوره زمانی خاص است.
شرکت برنامه نویسان نو اندیش پاسارگاد سال‌ها در زمینه طراحی نرم افزار قرض الحسنه و نرم‌افزار تعاونی اعتبار فعالیت دارد. پاسارگاد با استفاده از دانش حسابرسی در طراحی نرم‌افزارها به شما کمک می‌کند تا به اهداف و خواسته‌های خود در اداره سازمان خود برسید.
مزایای گزارش‌های حسابرسی
گزارش‌های حسابرسی به عنوان یکی از مهمترین مدارک برای سازمان‌ها، جهت داشتن یک حسابداری قابل اعتماد بسیار اهمیت دارد. هدف آن، ارائه تضمین در مورد درستی و قابل اعتماد بودن گزارش‌های مالی است. حسابرسان در این گزارش نقاط ضعف و قوت حسابداری شرکت را بررسی می‌کنند. آنها فرایندهای کاری، دیدگاه‌ها و رویه‌های شرکت، میزان رعایت قوانین و مقررات و سایر عوامل را بررسی می‌کنند. در نهایت، توصیه‌های کاربردی خود را برای بهبود الگوی حسابداری و افزایش قابلیت اعتماد گزارش‌های مالی ارائه می‌دهند.
بنابراین، گزارش‌های حسابرسی با بررسی دقیق و مستقل صورت‌های مالی شرکت، اعتماد ذینفعان را به شرکت و گزارش‌های مالی آن افزایش می‌دهند. این گزارش‌ها همچنین به شرکت در جذب سرمایه‌گذاران، افزایش رقابت‌پذیری، عضویت در بورس و کسب رتبه‌بندی بالاتر کمک می‌کنند. در مجموع، گزارش‌های حسابرسی نقش مهمی در ارائه تصویری دقیق و صحیح از وضعیت مالی شرکت دارند.
انواع گزارش حسابرسی
انواع گزارش حسابرسی بر اساس نظر حسابرس به شرح زیر است:
گزارش حسابرسی مقبول (مطلوب، استاندارد، غیرمشروط)
گزارش، صورت‌های مالی شرکت عاری از هرگونه تحریف مهم است. در نتیجه دید درست و منصفانه‌ای از وضعیت مالی شرکت ارائه می‌دهد. اما برای قابل اعتماد بودن، گزارش مقبول، باید توسط حسابرسان مستقلی که حسابرسی را انجام می‌دهند، صادر شود. این بهترین نوع گزارش برای حسابرسی است که توسطحسابرسان به نفع یک شرکت صادر می‌شود. این گزارش نشان‌دهنده واقعی بودن صورت‌هایمالی یک شرکت است.
گزارش حسابرسی مشروط
این گزارش تا حدودی شبیه به گزارش‌های فاقد صلاحیت است. در این نوع گزارش، حسابرس اظهار می‌کند که صورت‌های مالی شرکت، به طور کامل و صحیح طبق اصول پذیرفته شده حسابداری تهیه شده است. اما یک یا چند محدودیت در رسیدگی حسابرس وجود داشته است که ممکن است بر صورت‌های مالی تأثیر داشته باشد.
علاوه بر این، تحریف با اهمیتی در سوابق مالی مشاهده نمی‌شود. در نتیجه حسابرسان یک پاراگراف اضافی را در گزارش حسابرسی خود لحاظ می‌کنند که در آن توضیح می‌دهد که چرا نتوانسته‌اند، نظر مقبولی ارائه دهند.
گزارش حسابرسی مردود
گزارش مردود زمانی توسط حسابرسان صادر می‌شود که تحریف‌های با اهمیتی در صورت مالی شرکت پیدا می‌کند. این تحریف‌ها، کاملا بر صورت‌های مالی تاثیر می‌گذارند و بنابراین، صورت‌های مالی نمی‌توانند مورد اعتماد باشند. حسابرسان عموماً جزئیات تحریف و کمیت اثر آن را ارائه می‌دهند. اما این گزارش های حسابرسی عموماً توسط سهامداران، وام دهندگان یا سایر ذینفعان پذیرفته نمی‌شوند.
هرگاه حسابرسان در مورد صورت‌های مالی شرکت نظر منفی دادند، شرکت باید صورت‌های مالی خود را تصحیح کرده و حسابرسی مجدد را انجام دهد. گزارش‌های حسابرسی مردود بدترین نوع گزارش است که حسابرسان می‌توانند صادر کنند.گزارش حسابرسی عدم اظهارنظر
گزارش بدون نظر توسط حسابرسانی صادر می‌شود که نتوانند فعالیت‌های حسابرسی تحت حیطه خود را برای درک ماهیت واقعی معاملات یا یافتن شواهد کافی برای اثبات مانده حساب‌ها انجام دهند. به عبارت دیگر نمی‌توانند نسبت به صورت‌های مالی شرکت نظر قطعی داشته باشند. این معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که سوابق مالی مناسبی وجود نداشته باشد یا حسابرسان از حمایت کافی مدیریت برخوردار نباشند. این نوع گزارش باعث ایجاد شهرت منفی برای شرکت در بازار می‌شود.
عوامل تاثیر گذار بر انتخاب نوع گزارش
- زمینه فعالیت شرکت: در صورتی که شرکت در زمینه‌ی حساسی مانند بانکداری یا بیمه فعالیت می‌کند، حسابرس ممکن است تمایل داشته باشد در گزارش خود، بیشتر به جزئیات و ریسک‌های مالی توجه کند.
- حجم و سطح پیچیدگی صورت‌های مالی شرکت: در شرکت‌های بزرگ با سطح پیچیدگی و حجم بالا، حسابرس ممکن است نیاز داشته باشد از گزارش حسابرسی با شرایط ویژه استفاده کند.
- نوع مالکیت شرکت: در صورتی که شرکت دارای مالکیت خانوادگی باشد، حسابرس ممکن است به دلیل تعارض منافع، بیشتر به جزئیات توجه کند.
- قوانین و مقررات محلی: در برخی کشورها ممکن است قوانین و مقرراتی وجود داشته باشد که محتوای گزارش را تعیین کنند.
- فشارهای خارجی: فشارهای خارجی مانند فشار سهامداران و بدهکاران، می‌توانند بر انتخاب نوع گزارش‌های حسابرسی تاثیرگذار باشند.
با توجه به این عوامل، حسابرس باید گزارشی را انتخاب کند که نتایج بررسی‌های او را بهترین شکل منعکس کند و برای عاملان اقتصادی قابل فهم باشد.
نتیجه گیری
از بحث فوق، می‌توان انواع گزارش‌های حسابرسی صادر شده توسط حسابرسان و مبنایی را که بر اساس آن اظهارنظر می‌کنند، درک کرد. گزارش حسابرس نوعی اطمینان از سلامت مالی شرکت است. همچنین به مدیریت داخلی کمک می‌کند تا کنترل‌های داخلی خود را در کسب و کار بهبود بخشند. به سهامداران و هیئت مدیره نیز کمک می‌کند تا یکپارچگی و کارایی مدیریت داخلی را ارزیابی کنند. در نهایت به سرمایه‌گذاران در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاریشان کمک خواهد کرد.
سوالات پرتکرار
1. چه فرقی بین گزارش های حسابرسی و گزارش مالی وجود دارد؟
گزارش مالی توسط مدیران یا صاحبان کسب و کار صادر می‌شود و در آن اطلاعات مالی کسب و کار را برای دوره مالی خاصی نشان می‌دهد. گزارش‌های حسابرسی به عنوان نظر حسابرس در مورد صحت و سقم گزارش مالی استفاده می‌شود.
2. چه تفاوتی بین گزارش نظام‌مند و گزارش رایج وجود دارد؟
گزارش نظام‌مند برای حسابرسی شرکت‌هایی که به لحاظ قانونی موظف به حسابرسی هستند، صادر می‌شود؛ در حالی که گزارش رایج برای شرکت‌های غیرموظف به حسابرسی است.
3. انواع گزارش‌های حسابرسی کدامند؟
چهار نوع گزارش مخصوص حسابرسی وجود دارد: گزارش‌های بدون نظر، گزارش‌های با نظر منفی(مردود)، گزارش‌های با نظر مثبت(مقبول یا استاندارد) و گزارش‌های مشروط.
4. گزارش تأیید صحت حسابرسی، چه چیزی را تأیید می‌کند؟
این گزارش تأیید صحت حسابرسی، صحت و صداقت گزارش‌های مالی شرکت را تأیید می‌کند.5. گزارش‌های حسابرسی بدون نظر چیست؟
گزارش بدون نظر به این معنی است که حسابرس پس از انجام کار حسابرسی، قادر به ارائه نظری در مورد صحت یا سقم گزارش مالی نیست. این ممکن است به دلیل عدم دسترسی به اطلاعات کافی یا عدم تأییدیه‌های لازم باشد.
6. گزارش‌های حسابرسی با نظر منفی چیست؟
چنین گزارشی، به این معنی است که حسابرس به نتیجه رسیده است که گزارش مالی دارای ابهامات جدی و غیر قابل قبول است. این شامل تخلفات جدی جهت حسابرسی و یا نقض قوانین مالی است.
7. گزارش حسابرسی مشروط چیست؟
گزارش مشروط، گزارشی است که حسابرس در آن به شرایط محدودی که قبل از صدور گزارش ایجاد شده‌اند، اشاره می‌کند. به عبارت دیگر، حسابرس در این گزارش، نظر خود را فقط در مورد جزئیات خاصی از صورت‌های مالی شرکت مورد بررسی (مثلاً سیستم حسابداری) اعلام می‌کند و در مورد سایر جوانب، نظری را ارائه نمی‌دهد.
8. چه نکاتی در انتخاب نوع گزارش های حسابرسی باید مورد توجه قرار گیرد؟
اندازه، نوع و فعالیت‌های شرکت، نوع دارایی‌ها و بدهی‌ها، وجود ریسک‌های خاص و مدیریت داخلی از جمله عوامل مهمی هستند که در انتخاب نوع گزارش در زمان حسابرسی باید مورد توجه قرار گیرند.
9. چه مدارکی باید برای صدور گزارش‌های حسابرسی خاص در اختیار حسابرس قرار گیرد؟
گزارش‌های حقوقی، قراردادهای خاص، یادداشت‌های توضیحی، و دستورالعمل‌های داخلی شرکت
10. آیا همه شرکت‌ها موظف به صدور گزارش نظام‌مند هستند؟
خیر، فقط شرکت‌هایی که برای آنها قانوناً این الزام وجود دارد، موظف به صدور گزارش نظام‌مند هستند.